ခင္ညြန္ ့ကိုခြင့္မလႊတ္ႏိုင္ရင္သိန္းစိန္နဲ ့ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုလည္းခြင့္လႊတ္ႏိုင္စရာမရိွ

၀င္စတန္ခ်ာခ်ီဟာသူရဲ့နာမည္ေက်ာ္အတြဲေပါင္းမ်ားစြာရိွတဲ့ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီး 

(Second World War) လိုသမိုင္းက်မ္းနဲ ့ႏိႈင္းယွဥ္ရင္အေရးႀကီးပံုခ်င္းအတူူတူ ပဲျဖစ္ေပမဲ့အရြယ္အစားအစားလက္၀ါးသာသာေလာက္သာရိွတဲ့စာအုပ္ 
(က်မ္း) ကေလးတစ္အုပ္ကိုလဲေရးခဲ့ဘူးတယ္။ စာအုပ္နာမည္က 

Great Contemporaries (pub. 1947) တဲ့။ 

စာအုပ္ထည္းမွာတျခားေခတ္ၿပိဳင္ပုဂၢိဳလ္ေတြနဲ ့အတူူတူဟစ္တလာ၊ စတာလင္နဲ ့
ထေရာ့စကီးတို ့ အေၾကာင္းေတြ လဲပါတယ္။စာအုပ္ရဲ့နိဒါန္းမွာေတာ့ေရးတဲ့
ရည္ရြယ္ခ်က္ကိုေ၀့လည္ေၾကာင္ပါတ္ လုပ္မထားဘဲေျပာင္ပဲေျပာထားပါတယ္။ 

အာဏာရွင္စံနစ္(ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒ)နဲ ့ထိပ္တိုက္ေတြ ့ရမဲ့ေနာက္ဆံုးပိတ္တိုက္ပြဲႀကီး
အေၾကာင္းပါ။ “ႀကိဳတင္မွာထားခ်င္တာကေတာ့ႀကိဳတင္လက္နက္တပ္ဆင္ထားၾက” 
(To be forewarned is to be forearmed) လို ့ အတိအလင္းေျပာထားပါတယ္။ 

ဒီစာအုပ္ကိုအေၾကာင္းျပဳၿပီးက်ေနာ္ေျပာခ်င္တာကခ်ာခ်ီဟာသူနဲ ့ေခတ္ၿပိဳင္
ပုဂၢိဳလ္ေတြကို (ဗကပေလသံနဲ ့ဆို ရရင္) ရန္/ငါစည္းျခားသတ္မွတ္ျပခဲ့ယံု
သာမကသူတို ့ျပဳမူခဲ့ပံုေတြကိုသမိုင္းအျမင္နဲ ့ လဲၾကည့္ ျမင္ခဲ့တဲ့အခ်က္ပါ။ 
ဥပမာစတာလင္ကြယ္လြန္ (၁၉၅၃) ေတာ့စတာလင္ကို သူ(ခ်ာခ်ီ)က “ဒီပုဂၢိဳလ္ဟာ(ကမၻာႀကီးသံမဏိနဲ ့လွ်ပ္စစ္ေခတ္ကိုေရာက္ေနခ်ိန္မွာ) သစ္သားထြန္တံုးထြန္တံကိုပဲသံုးေနရေသးတဲ့တိုင္းျပည္မွာေမြးဖြားခဲ့ေပမဲ့ 
သူေသသြားတဲ့အခ်ိန္မွာ သူ ့တိုင္းျပည္ကိုညဴကလီးယားလက္နက္ပိုင္
ရွင္ႏိုင္ငံအျဖစ္ခ်န္ထားရစ္ခဲ့တယ္။” 

(He was born into a country that still used wooden ploughshares. 

When he died he left his country a nuclear power.) 

လို ့ အကဲျဖတ္ ခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအရရန္သူျဖစ္ေပမဲ့ကိုယ့္တိုင္းျပည္ေကာင္း
စားေရးကိုယ္ လုပ္သြားၾကတာခ်င္းကေတာ့အတူတူဘဲျဖစ္လို ့
လူအရေတာ့ေလးစားျပတာကိုေတြ ့ရတယ္။

စစ္ႀကီးအၿပီးအေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာသူ ့ေျပာခဲ့တဲ့မိန္ ့ခြန္းေတြထည္းမွာ
အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္တစ္ခုပါရိွခဲ့ပါ တယ္။ အဲဒါကေတာ့သူဟာဒီမိုကေရစီကို
ကမၻာနဲ ့ခ်ီၿပီးကာကြယ္တဲ့ ခုခံစစ္ႀကီးကိုႀကီးမႈးခဲ့ေပမဲ့ “စင္စစ္ဒီမိုကေရစီဟာ အျပစ္အနာအဆာမကင္း၊ခ်ိဳ ့ယြင္းခ်က္ဗလပြနဲ ့ စံနစ္တစ္ခုပါ။  ဒါေပမဲ့လဲ 
ကမၻာႀကီးအတြက္လက္ေတြ ့မွာ ပိုေကာင္းတဲ့၀ါဒ စံနစ္ဆိုတာလဲ
မရိွေသးပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္အဲဒါကိုဘဲဖက္တြယ္ေနရပါတယ္”လို ့

၀န္ခံမွတ္ခ်က္ျပဳ ခဲ့ဘူးပါတယ္။ 

တဘက္မွာေတာ့မဟာ့မဟာအင္ပါယာ၀ါဒီ (Arch Imperialist) ျဖစ္တဲ့အတြက္
ခ်ာခ်ီဟာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းနဲ ့ ဂႏၶီတို ့ကိုခြင့္မလႊတ္ႏိုင္ျဖစ္ခဲ့တာေတြလဲရိွသေပါ့။ 
သူကဂ်ပန္နဲ ့ေပါင္း ခဲ့တဲ့ေအာင္ဆန္းကိုသစၥာေဖါက္လို ့အတိ အလင္းသတ္မွတ္
ခဲ့ၿပီးၿဗိတိသွ်အင္ပါယာကို လူပုံအလယ္မွာအရွက္ရေစတဲ့ဂႏၶီႀကီးကိုလဲလံကြတ္တီ
၀တ္ဖကီးႀကီး (half naked fakir) လို ့နစ္နစ္နာနာေခၚခဲ့တယ္။ ဂ်ာမဏီအထိ
သြားၿပီးဟစ္တလာနဲ ့မဟာမိတ္ျပဳကာအိႏၵိယ အမ်ိဳးသားတပ္မေတာ္ထူေထာင္ၿပီး
အဂၤလိပ္ကိုလက္နက္နဲ ့ေတာ္လွန္ခဲ့တဲ့ဆူဘတ္စ္ ခ်ႏၵရာဘို ့စ္ကေတာ့သူ ့ဖာသာ
သူေစာေစာစီးစီးေလယဥ္ပ်က္က်ၿပီးေသသြား လို ့ခ်ာခ်ီအျပစ္တင္ခြင့္မရခဲ့ပါဘူး။ 
(ဘိုစ္နဲ ့လမ္းစဥ္ခ်င္းမတူ ဘဲ - အိႏိၵယမွာသာမက ကမာၻမွာပါအဓိကရအၾကမ္းမဖက္
လႈပ္ရွားမႈေခါင္းေဆာင္ ႀကီးျဖစ္တဲ့ဂႏၶီခမ်ာ - ခ်ာခ်ီနဲ ့ ၿဗိတိသ်ွအင္ပါယာႀကီးရဲ့ၾသဇာ အရိွန္အ၀ွာကိုမဆန္ ့က်င္ရဲၾကလို ့ႏိုဗဲလ္ဆုေကာ္မတီကသူ ့ကိုဆုမေပး ရဲလို ့- ကမၻာ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏိုဗဲလ္ဆုႀကီးကိုရမသြားရွာဘူး။

ခ်ာခ်ီနဲ ့ပါတ္သက္လို ့တျခားေျပာခ်င္တာေတြရိွေသးေပမဲ့ဒီေနရာမွာေတာ့

သူနဲ ့ေခတ္ၿပိဳင္ ရာဇ၀င္ေျမာက္လူပုဂၢိဳလ္ေတြ (historical figures) ေတြ
အေပၚအၿပီးသပ္တန္ဘိုးျဖတ္ (Final assessment) ရာ မွာသူအသံုးျပဳ
ခဲ့တဲ့ေပတံ (measures) ေတြကဘာေတြလဲ ဆိုတာ
ကိုသာေလ့လာစူးစမ္းတင္ျပလိုရင္းပါ။

ဘာဘဲေျပာေျပာအထက္ကတင္ျပခဲ့တဲ့စတာလင္အေပၚခ်ာခ်ီရဲ့အၿပီးသတ္မွတ္ခ်က္ 

ကိုၾကည့္ရင္သူဟာ (ဒီမိုကေရစီ၀ါဒအျမင္အရ) “လူၾကမ္းေတြတိုင္းျပည္ခ်စ္နည္း” ကိုလက္မခံေပမဲ့သူတို ့ရဲ့တိုင္းျပည္ခ်စ္စိတ္ကိုေတာ့ အသိအမွတ္ျပဳခဲ့တာေတြ ့ရတယ္။ 

ဒီလိုဆိုေတာ့လူၾကမ္းေတြရဲ့(လူသားမဆန္တဲ့)တိုင္းျပည္ခ်စ္နည္းေတြကိုသူ တို ့ရဲ့တိုင္းျပည္
ခ်စ္စိတ္ကိုၾကည့္ၿပီးခြင့္လႊတ္ထိုက္/မလႊတ္ထိုက္ဆိုတာကလဲစူးစမ္းဆင္ခ်င္ၾကည့္စရာပါ။ 

“နိဂံုးခ်ဳပ္ေကာင္းရင္အားလံုးေကာင္းတယ္” (All is well that ends well) ဆိုတဲ့ေခါင္းစဥ္နဲ ့ရိွတ္စပီးယားက ျပဇာတ္တပုဒ္ေရးဘူးတယ္။

ၿပီးခဲ့တဲ့ေနာက္ဆံုးအသုတ္ေထာင္ခါပြဲႀကီးမွာအမ်ားကလြတ္ေစခ်င္ေနတဲ့
သူေတြနဲ ့ အတူတူအမ်ားကမလြတ္ေစ ခ်င္တဲ့သူတစ္ခ်ိဳ ့လဲပါလာတယ္။
အဓိကလူကေတာ့ တခ်ိန္ကအေနာက္တိုင္းစာနယ္ဇင္းေတြကဒုစရိုက္မင္းသား  
(Prince of evil) လို ့နာမည္ေပးခံရဘူးတဲ့ေထာက္လွမ္းေရးအႀကီးအကဲေဟာင္း
ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေဟာင္းခင္ညြန္ ့ပါ။ 

[ခင္ညြန္ ့လို ့ေခၚတာျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈအရဆိုရင္ေတာ့ရင့္သီးတယ္
ထင္ၾကမယ္။ ဒါကေတာ့က်ေနာ္ရဲ့ဂ်ာနယ္ လစ္ဇင္းစတိုင္ျဖစ္လို ့
မတတ္ႏိုင္ဘူး။ လူေတြကိုဦး/ေဒၚတပ္ေခၚၿပီးစာစီရတာကရွည္လြန္းတယ္။
စာထည္းမွာ တစ္ႀကိမ္မကအႀကိမ္ႀကိမ္ျပန္စီဘို ့လိုတဲ့နာမည္ေတြျဖစ္ေန
ယင္အလြန္အခ်ိန္ကုန္ပီးလက္ေညာင္းတယ္။လူေတြ ကိုမေလးစားလို ့
မဟုတ္ပါ။ဒါေၾကာင့္စာမွာပါတဲ့သူတိုင္းကို တေျပးညီနာမည္ရင္းအတိုင္း 
အတိအက်သံုးစြဲတာပါ။ ဒါေတာင္နဂိုအမည္ရင္းကိုကရွည္ေနတဲ့
သီဟသူရတင္ေအာင္ျမင့္ဦးတို ့လို၊ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ တို ့လိုနာမည္
ေတြၾကယင္မလႊဲမေရွာင္သာအျပည့္အစံုေရးေနရတာပါဘဲ။  
ပရိႆတ္ကေခၚေနၾကသလိုသာ“ႏိုင္ငံေတာ္သမတႀကီးဦးသိန္းစိန္” တို ့ “ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီေရးေခါင္းေဆာင္ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္” တို ့ဆို တာမ်ိဳးေတြ ေရးေနရယင္ခရီးတြင္မွာမဟုတ္သလိုေရးရသူမဆို ထားနဲ ့ဖတ္ရသူအတြက္ေတာင္အေတာ္ရွည္ပီး၀ါက်မွာေနရာယူ

လြန္းတယ္။ က်ေနာ့္ပုဂၢလိကအျမင္မွာဂ်ာနယ္လစ္ဇင္မဆန္ဘူး၊ 
ပရိုဖက္ရွင္နယ္မျဖစ္ဘူး။ျပည္ပကေရးေနသူမို ့တတ္ႏိုင္လုိ ့ေရးတာ
ဘဲလို ့ဆိုယင္လဲဟုတ္ပါတယ္။ ၀န္ခံပါတယ္။]

လူတစ္ေယာက္ကိုသူမေသခင္အၿပီးသပ္သေဘာမ်ိဳးအကဲျဖတ္တာမမွန္ႏိုင္ပါဘူး။ 
ဒါေပမဲ့လဲလုပ္ေတာ့လုပ္ေန ၾကတာပါဘဲ။သတင္းနည္းပညာေတြအဆမတန္ထြန္းကား
လာယံုမကလူတိုင္းလက္လွမ္းမွီလာတဲ့ကေန ့ေခတ္မွာေတာ့တကမၻာလံုးမွာလူတိုင္းက
လူတိုင္းအေပၚ တရားသူႀကီးျပန္လုပ္တဲ့ေခတ္ကိုေရာက္ၿပီလို ့ေတာင္ေျပာရမလားဘဲ။ 

က်ေနာ္တို ့ဗမာေတြကလဲအရာရာကိုအလ်င္စလိုမွတ္ခ်က္ေပးတတ္တဲ့လူမ်ိဳးေရး
စရိုက္ (racial character) ရိွလို ့ “မၿပီးခင္ဗမာမျမင္ေစနဲ ့”လို ့ေတာင္တိုင္းရင္းသား
ေတြကေျပာစမွတ္ျပဳရသူေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။ 

ဒီ ၂ ခ်က္အျပင္ႏွစ္ေပါင္း၅၀ေက်ာ္ပါးစပ္ပိတ္ခံထားရၿပီးအခုဖြင့္ေပး
လိုက္ေတာ့မွေျပာရဲဆိုရဲျဖစ္လာၾကတဲ့ တိုင္း ျပည္ျဖစ္ေနျပန္တဲ့အတြက္
အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ - သခင္စိုးမွတ္ခ်က္ေပးဘူးသလို“အရူးေထာင္ 
ဖြင့္ပြဲႀကီး” တစ္ခု ဟာတားမရ ဆီးမရကန္ေဘာင္က်ိဳးၾက 
လာေနတာပါဘဲ။

ခင္ညြန္ ့ကိုလႊတ္ေပးလိုက္တာကိုမေက်နပ္တဲ့ေလသံနဲ ့မွတ္ခ်က္ျပဳသူေတြ 
Facebook မွာေထာင္ဂဏန္းနီးပါးရိွတာကိုေတြ ့ရပါတယ္။ ခင္ညြန္ ့အာဏာရိွစဥ္
ကာလမွာ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ႏိုင္ငံေရးလမ္းေၾကာင္းလိုက္မိခဲ့သူေတြ ဟာစစ္အစိုးရရဲ့
ဘက္ေပါင္းစံုက နည္းမ်ိဳးစံုနဲ ့ႏိွပ္ကြပ္မႈဒဏ္ကိုရက္ရက္စက္စက္ခံခဲ့ၾကရတဲ့အတြက္
သူ ့ရာထူးက် ၿပီးတလွည့္တျပန္ေထာင္နန္းစံရတဲ့အခါမွာအလြန္အင္မတန္ေက်နပ္
အားရခဲ့ၾကသလို အခုျပန္လြတ္လာေတာ့လဲ၀မ္းမသာႏိုင္ျဖစ္ၾကရျပန္တယ္။ 
လူ ့သဘာ၀ပါ။ အျပစ္ဆိုစရာမရိွ။ ေ၀ဘန္ေစာေၾကာစရာလဲမလိုပါ။

သို ့ေသာ္အခ်ိန္တန္ယင္ေမ့ေပ်ာက္သြားရမဲ့သာမန္လူ ့သဘာ၀ခံစားခ်က္
ထက္ေက်ာ္လြန္ပီးႏိုင္ငံေရးျပႆနာတရပ္ဖန္တီးလာမယ္ဆိုရင္ေတာ့သတိထား
ရပါလိမ့္မယ္။ ဒီလိုျဖစ္လာရင္လက္ရိွအေကာင္းဘက္ကိုဦးတည္ေရြ  ့ေနျခင္းကို
အႏၱရယ္ျပဳႏိုင္ပါတယ္။ ခိုင္မာတဲ့သမိုင္းလက္ေတြ ့အရဒီလိုေျပာႏိုင္တာျဖစ္ပါတယ္။

၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီးမွာအႏိုင္ရပါတီကေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးက Nuremberg 

ဆိုတဲ့အသံုးအႏႈံးကေလး တစ္ခုေၾကာင့္အာဏာလက္ရိွစစ္အစိုးရေခါင္းေဆာင္ေတြ
ကိုစိတ္ေျပာင္းေအာင္လုပ္လိုက္သလိုျဖစ္ၿပီးသေဘာ ထားေတြတင္းမာကုန္ၾကရာ ကႏိုင္ငံေရးလမ္းေၾကာင္းေျပာင္းသြားခဲ့ဘူးတယ္။ အခုတစ္ခါ ၁၉၉၀ တံုးကလိုတာ ၀န္မဲ့ေလသံမ်ိဳးေတြၾကားလာရျပန္ေတာ့ဒီတစ္ခါေတာ့ဥပေဒထည္းမွာတရား၀င္
အာဏာသိမ္းခြင့္ထည့္ေရးထား တဲ့အထိတဘက္ကအဆံုးစြန္အတြက္ပါအသင့္ျပင္
ထား(Prepared for the worst) တာနဲ ့ဆက္စပ္ၾကည့္လိုက္ရင္ေနာက္ေၾကာင္းျပန္ မလွည့္ပါဘူးလို ့ဘယ္သူကေျပာေနပါေစအေၾကာင္းတိုက္ဆိုင္လာရင္ဘယ္သူမွ

တကယ္အာမ မခံႏိုင္တဲ့အေျခအေနမ်ိဳးဆိုတာတြက္ဆၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။

ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံသစ္ေတြမွာယခင္အာဏာရိွစဥ္ကလူ ့အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖါက္ခဲ့ၾက
တယ္လို ့စြပ္စြဲခံၾကရသူေတြကို လိုက္လံရွာေဖြပီးအေရးယူအပစ္ေပးတဲ့ႏိုင္ငံေရး
(Politics of Retribution) ဟာအခ်ိန္ကာလအတိုင္းအတာတစ္ခုအတြင္းေခတ္
စားေလ့ရိွပါတယ္။ တည္ဆဲကမၻာႀကီး (existing world system) ကလဲ
ဒါကိုအားေပးပါတယ္။ သက္ေသကေတာ့ The Hague ကအျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ
ရာဇ၀တ္ေၾကာင္းတရားရံုး (International Criminal Court - ICC) ပါဘဲ။ 
ဒီရံုးရဲ့တရား၀င္မႈ (legitimacy) ကိုႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားကလက္မခံၾကဘူး။ ဥပမာအေမရိကန္  ျပည္ေထာင္စုနဲ ့ျမန္မာႏိုင္ငံကအသိအမွတ္မျပဳဘူး။ 
ဒါဟာ လြပ္လပ္တဲ့ႏိုင္ငံေတာ္ေတြရဲ့အခ်ဳပ္ အခ်ာအာဏာ 
(national sovereignty) ကိုထိပါးရာက်တယ္လို ့ယူဆၾကတယ္။

ဒါေပမဲ့ ICC ဟာအေမရိကန္လိုမဟာအင္အားႀကီးႏိုင္ငံႀကီးေတြကိုဘာမွ
မတတ္ႏိုင္ေပမဲ့ အင္အားခ်ိနဲ ့ေနတဲ့ႏိုင္ငံ ေတြ (weak states) နဲ ့
က်ဆံုးေနတဲ့ႏိုင္ငံေတြ (Failed states) ၊ က်ဆံုးသြားတဲ့ႏိုင္ငံေတြ 
(Collapsed states) က ဒီအမႈမ်ိဳးနဲ ့စြပ္စြဲခံရသူေတြကိုေတာ့ေကာင္းေကာင္း
ႀကီးဒုကၡေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာမီလိုဆိုဗစ္(ယူဂိုဆလားဗီးယား)၊ ခမာနီေခါင္းေဆာင္ေတြ 
(ကေမာၻဒီးယား) နဲ ့ခ်ားလ္စ္-ေတလာ (Sierra Leone) တို ့ကိုၾကည့္ပါ။ 

အီရတ္ နဲ ့အာဖဂန္နစၥတန္ျပည္သူေတြရဲ့လူ ့အခြင့္အေရးေတြကိုအႀကီး
အက်ယ္ ခ်ိဳးေဖါက္ခဲ့တဲ့ေဂ်ာ့ဒဗလ်ဴဘြတ္ရွ္ (George W. Bush) ကိုေတာ့ 

ICC ကေလသံေတာင္မဟရဲဘူး။ ဒါေတြဟာလက္ရိွသမတအိုဘားမား 
လက္ထက္မွာေတာင္ဆက္ျဖစ္ေနတာပါပဲ။

ျပည္တြင္းစစ္ရိွေနတဲ့ႏိုင္ငံတိုင္းဟာခ်ိနဲ ့တဲ့ႏိုင္ငံ (weak state) ပါ။ 

ဒီ့ထက္ကိုယ္ပိုင္နယ္ေျမ၊ ကိုယ္ပိုင္စစ္တပ္နဲ ့ဗဟိုကအစိုးရကိုမနာခံဘဲ
တိုင္းျပည္ႀကီးထဲမွာတိုင္းျပည္ငယ္ေတြလုိေနေနၾကတဲ့အုပ္စုေတြအမ်ားႀကီး
ရိွေနယင္ေတာ့သာမန္ခ်ိနဲ ့ယံုမကေတာ့ဘဲက်ဆံုးေနတဲ့ႏိုင္ငံေတာ္ 
(Failed state) တစ္ခုျဖစ္လာပါတယ္။ 

[F.S ရဲ့ လကၡဏာရပ္ေတြ (characteristics) ကိုက်ေနာ္စာရင္းျပဳစုထားတာ
အခ်က္ေပါင္း သံုးဆယ္ေက်ာ္ရိွပါတယ္။ ေနာင္အလ်ဥ္းသင့္တဲ့အခါတင္ျပပါ့မယ္။]

ဒီလိုေနရာေတြမွာဒီမိုကေရစီေ၀းလို ့တရားဥပေဒအုပ္စိုးေရး(law and order)

ေတာင္မသက္ေရာက္ဘူး။ လူ ့အခြင့္အေရးဆိုတာကေတာ့အစိုးရေကာ၊
သူပုန္ေကာ၊သူပုန္အမည္ခံမူးယစ္ေဆး၀ါးမားဖီးယားေတြေကာအားလံုး

အၿပိဳင္အဆိုင္ခ်ိဳးေဖါက္ေနၾကတာပါဘဲ။ 

တျခားသူေတြလုပ္ေနၾကတာေတြကိုသေဘာေလာက္၀တ္ေက်တန္းေက်ေျပာ
ၾကေပမဲ့အစိုးရေတြဘက္ကက်ဴးလြန္တာေတြကေတာ့မိမိရရမွတ္တမ္းမွတ္ရာ
ေတြနဲ ့သာသာထိုးထိုးျဖစ္ေနတတ္ၾကတယ္ (well documented) ။

ဦးေန၀င္းလက္ထက္ဆိုရွယ္လစ္ ၂၆ ႏွစ္မွာလက္နက္ကိုင္ပုန္ုကန္မႈေတြကို
နယ္စြန္နယ္ဖ်ား (peripheries) ေရာက္ကုန္ေအာင္လုပ္ႏိုင္ခဲ့ေပမဲ့ ၁၉၈၈ မွာ
ဗဟိုခ်က္မေဒသေတြ (center)မွာအရပ္သားမ်ားရဲ့လက္နက္မကိုင္ပုန္ကန္မႈ
ႀကီးေပၚလာျပန္တယ္။ ဒီအရပ္သားမ်ားရဲ့အံုၾကြမႈကမူလကတည္းကရိွေနၿပီး
သားျပည္တြင္းစစ္ကိုျပန္အရိွန္တက္လာေစၿပီး လူ ့အခြင့္အေရးကိစၥကိုပိုဆုိး
လာေစတာဘဲ။

၁၉၈၈ ခုႏွစ္စက္တင္ဘာမွာေပၚလာတဲ့ ေစာေမာင္၊ခင္ညြန္ ့တို ့ရဲ့ န၀တ 
(State Law and Order Restoration Council) ဟာအေသအခ်ာ လကၡဏာအကဲျဖတ္ၾကည့္ရင္အာဏာသိမ္းပြဲမဟုတ္ခဲ့ဘူး။ 

ဘယ္သူ ့လက္ထဲမွာမွမရိွေတာ့တဲ့အာဏာကိုဘယ္လုိုလုပ္သြားသိမ္းရမလဲ။ အာဏာသိမ္းတယ္ဆိုတာကမၻာအရပ္ရပ္မွာေကာျမန္မာျပည္ (၁၉၆၂) မွာပါ အာဏာလက္ရိွအစိုးရေခါင္းေဆာင္ေတြကိုအရင္ဖမ္း၊ေထာင္ထည္းတည့္၊ 
သို ့မဟုတ္လက္စတံုးကြပ္မ်က္ပစ္တာေတြလုပ္ၾကတာဘဲ။  ၁၉၈၈မွာ
ဘယ္အစိုးရရိွေနေသးလို ့ဘယ္တိုင္းျပည္အႀကီးအကဲကိုဖမ္းဆီးခဲ့ရ၊ 
ရာထူးကခ်ခဲ့ရ၊ ကြပ္မ်က္ပစ္ခဲ့ရသလဲ။

တကယ္ကမင္းမဲ့အေျခအေန (anarchy)ျဖစ္သြားတာကိုရန္ကုန္သားတိုင္းအသိဘဲ။ 
၁၇၈၉ ျပင္သစ္ေတာ္ လွန္ေရးႀကီးတံုးကလို Robespierre နဲ ့ Guillotine တို ့ေပၚ
ထြက္မလာေသးတာဘဲရိွတယ္။ က်ေနာ္တို ့သာေကတမွာဆိုရင္ေခါင္းျဖတ္တာေတြလုပ္တယ္။ 
လမ္းတိုင္း၊ ရပ္ကြက္တိုင္းလံုျခံဳေရးပ်က္ျပားကုန္ၿပီး၀ါးကပ္ကာျခံစည္းရိုးေတြ ေၾကာင့္
သြားေရးလာေရးေတြခက္ခဲကုန္ၿပီ။

ဒီအခ်ိန္မွာအရပ္သားႏိုင္ငံေရးသမားေတြဟာေခတ္ကိုေရွ ့ေဆာင္ႏိုင္
ဘို ့ေ၀းစြ၊ အမွီေတာင္မလိုက္ႏိုင္ခဲ့ၾကဘူး။ သူတို ့အခ်င္းခ်င္း
ငယ္က်ိဳးငယ္နာေတြမေျပႏိုင္ၾက၊ တစ္ေယာက္မ်က္ႏွာတစ္ေယာက္
မၾကည့္ခ်င္ဆက္ျဖစ္ေနခဲ့ ၾကတာကိုၾကည့္ယင္ အားလံုးအတိပ္မွာဘဲ
က်န္ရစ္ေနခဲ့ၾကတာကိုသိႏိုင္တယ္။ အခ်ိန္နဲ ့အမွ်မရပ္မနား ယိုယြင္းေနလာတဲ့တိုင္းျပည္အေျခအေနကိုဘယ္လိုလုပ္ရမလဲ။

သမိုင္းအျမင္ (historical context) ကေနၾကည့္ယင္ SLORC ဟာ
သမို္င္းလိုအပ္ခ်က္(historical necessity) အရေပၚလာရတဲ့သမိုင္းရဲ့
အသြင္အျပင္ (historical phenomenon) တစ္ခုျဖစ္တယ္။ ပိုေကာင္းတဲ့ သမိုင္းလမ္းေၾကာင္းေတြကိုအရပ္သားေတြကမွမဖန္တီးႏိုင္ခဲ့ၾကဘဲ။ 

ယၡဳတိုင္သက္ရိွထင္ရွားရိွေနၾကေသးတဲ့ႏိုင္ငံေရးသမားေတြကုိယ္တိုင္ပါခဲ့ၾကလို ့
သိေနၾကတဲ့အတိုင္းျမန္မာျပည္အတြက္ပိုေကာင္းမဲ့သမိုင္း 
လမ္းေၾကာင္းအနည္းဆံုးသံုးခုနဲ ့လြဲခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ - 

(တစ္) - အေရးေတာ္ပံုေစာေစာပိုင္းမွာေဒါက္တာေမာင္ေမာင္အစိုးရရဲ့သံုးလ
အတြင္းေရြးေကာက္ပြဲ ကမ္းလွမ္းခ်က္ကိုလက္မခံႏိုင္ခဲ့ၾကတာ -

(ႏွစ္) - အေရးေတာ္ပံုအထြဋ္အထိပ္ကာလမွာဦးႏုရဲ့ေျခာက္လအတြင္းေရြးေကာက္
ပြဲလုပ္ေပးပါ့မယ္ဆိုတဲ့ ကမ္းလွမ္းခ်က္ကိုလက္မခံခဲ့တာ -
 
(သံုး) - ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲမွာအႀကီးအက်ယ္ႏိုင္လို ့ေအာင္ပြဲနဲ ့ယစ္မူး
(dizzy with success)  သြားတဲ့ NLD ပါတီကေခါင္းေဆာင္တစ္ခ်ိဳ ့ရဲ့၀င့္၀ါမႈ
ကိုေသြးလန္ ့သြားတဲ့ စစ္တပ္ဟာႏိုင္ငံေရးကူးေျပာင္းေရးကို 
ခ်ယ္လွယ္(manipulate) လာတာကိုျပည္ပအားကိုးသက္
သက္ေလာက္နဲ ့ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ (confrontation) လိုက္မိလို ့
အႏိုင္ကေနအရႈံးျပန္ျဖစ္သြားတာ - စတာေတြဘဲ။

၁၉၈၈/၁၉၉၀ အခ်ိန္ကာလအပိုင္းအျခားမွာေတာ့ ဦးႏု - ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ 
- ေစာေမာင္- ခင္ညြန္ ့ စတဲ့့ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြေကာစစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြပါ
အေျခအေနသစ္ဖန္ဆင္းသူေတြမဟုတ္ၾကဘဲျဖစ္လာတဲ့ အေျခအေနေတြအေပၚ
တုန္ ့ျပန္မႈေတြ (response) သာလုပ္ခဲ့ၾကတဲ့သမိုင္းဇာတ္ေကာင္ေတြ
(historical characters) ျဖစ္ခဲ့ၾကတယ္။ 

ဆိုလုိတာကသမိုင္းကိုဖန္တီးတဲ့ဇာတ္ဆရာေတြမဟုတ္ၾကဘူး။
[ဇာတ္ဆရာအဆင့္ေရာက္ခဲ့ၾကသူေတြကေတာ့ဦးေန၀င္းထံေပးစာေတြေရးၿပီး
လံႈ ့ေဆာ္ခဲ့တဲ့ ဦးေအာင္ႀကီး၊ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုပြဲထုတ္ၿပီးစင္တင္ခဲ့တဲ့ေမာင္ေသာ္က၊ 
သူမကိုဆရာ (mentor) လုပ္ဖို ့အားထုပ္ခဲ့ဘူးတဲ့သခင္တင္ျမ၊ ဦးေထြးျမင့္စတဲ့သူေတြပါ။ သူတို ့ရဲ့ပါ၀င္မႈကာလတိုေတာင္းေပမဲ့သူတို ့ရဲ့အဆင့္ကေတာ့ဇာတ္ဆရာအဆင့္ပါ။] 

တပ္ထည္းကျဖစ္တဲ့ခင္ညြန္ ့ဟာေအာင္ဆန္းစုၾကည္လိုပဲ - သမိုင္းဇာတ္ေကာင္ အျဖစ္စင္ေပၚကိုအေျခအေနက တြန္းပို ့လိုက္လို ့ေရာက္လာတာျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ စင္ေပၚေရာက္လာၿပီးတဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့မိမိေရာက္ေနတဲ့ေနရာ (SLORC/SPDC အတြင္းေရးမႈး-၁၊ ေထာက္လွမ္းေရးအႀကီးအကဲ) ကိုအသံုးခ်တတ္ၿပီးစစ္တပ္ရဲ့ႏိုင္ငံေရး ရန္သူ ေတြကိုမလွန္ႏိုင္ေအာင္ဖိႏိွပ္ထားႏိုင္ခဲ့သူျဖစ္တယ္။ သူ ့ေအာင္ျမင္မႈကသူ ့ကို 
ဒုစရိုက္မင္းသား (Prince of evil) ဘြဲ ့ကိုရေစခဲ့တယ္။ တခ်ိန္ထည္းမွာပဲ အလုပ္ကိုမရပ္မနားလုပ္လို ့အလုပ္စြဲေနသူ (Workaholic)လို ့လဲေအာင့္ သက္သက္နဲ ့ခ်ီးမြမ္းတာခံရသူျဖစ္တယ္။ သူဟာ ‘ဇာတ္ေကာင္’ ကေန 
‘ဇာတ္ဆရာ’ ျဖစ္လာတယ္။

၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲေနာက္ပိုင္းထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ေရးစလိုက္ခ်ိန္ကစၿပီးခင္ညြန္ ့
ဟာသူရဲ့မကၡီယာဗဲလီယန္း (Machiavellian) စတိုင္ႏိုင္ငံေရးေၾကာင့္ “စစ္တပ္က
လုပ္တဲ့ႏိုင္ငံေရး” ရဲ့ပင္ရင္း (author of military politics) ျဖစ္လာတယ္။

ကေန ့ေအာင္မင္းတို ့ေအာင္ေသာင္းတို ့ေအာင္ၾကည္တို ့သိန္းေဇာ္တို ့
လူေတြအမ်ားႀကီးခြဲၿပီးက်ိဳးစားေနတဲ့တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အုပ္စုေတြနဲ ့
အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးျပန္ရေရးဟာခင္ညြန္ ့တစ္ဦးတည္းလုပ္ျပခဲ့ၿပီးသားျဖစ္တယ္။ 
၁၉၉၀ ခုႏွစ္ေရြးေကာက္ပြဲေနာက္ပိုင္း (၁/၉၀) နဲ ့ဖြဲ ့စည္းပံုဥပေဒ သစ္/ေရြးေကာက္ပြဲသစ္ လမ္းေၾကာင္းခ်ပီး တဘက္ကပံုစံတက်အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကိုခ်ခင္းၿပီး တဘက္က
လဲတိုင္းျပည္ကိုဖြြံ ့ၿဖိဳးေရး (Developmental state) လမ္းေၾကာင္းေပၚတင္ေပးခဲ့တယ္။ 

SLORC ကေန SPDC (၁၉၉၂ /၂၀၁၀) ျဖစ္လာ တယ္။ 

ဒီကေန ့ဦးသိန္းစိန္အစိုးရသစ္ကလုပ္ေနတာေတြဟာခင္ညြန္ ့ရဲ့လုပ္ငန္းစဥ္
(seven steps ‘Roadmap’ to democracy) ကိုခင္ညြန္ ့မပါဘဲဆက္လုပ္ေန
တာသာျဖစ္တယ္။ အေသးစိတ္ေျပာရယင္ဦးသန္းစိန္ဟာ 
ခင္ညြန္ ့ရဲ့ရာထူးအေမြေတြျဖစ္တဲ့ တြင္း -(၁)၊ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္
ဆိုတာေတြကိုဆက္ခံတာ၀န္ယူပီးလိုက္လုပ္ခဲ့ရတာျဖစ္တယ္။

ဒါေပမဲ့ဒီေနရာမွာ ‘သိန္းစိန္ကခင္ညြန္ ့ထက္သာတယ္တို ့
သူကေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုရေအာင္စည္းရံုးယူႏိုင္တယ္’ လို ့ဆင္ေျခ တက္ေကာင္းတက္ၾကလိမ့္မယ္။ ဒီဆင္ေျခကေတာ့အင္မတန္ႏုံခ်ာပါတယ္။ 

ဦးသိန္းစိန္အစိုးရသစ္ကသူ ့လမ္းစဥ္ (တကယ္ကခင္ညြန္ ့လမ္းစဥ္) ဘာတစ္ခု မွ်အပြန္းအပဲ့ခံၿပီးေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုေလွ်ာ့မေပးခဲ့ရပါဘူး။ အေခ်ာ့ႀကိဳက္တဲ့သူ
ကိုေခ်ာ့လိုက္တာေလာက္ဘဲရိွပါတယ္။ ဒါမ်ိဳးဟာအေနာက္တိုင္းလူဆိုးေလာက 
က ‘Good Cop / Bad Cop Game’ ေလာက္ပါဘဲ။ ဘာဘဲျဖစ္ျဖစ္ခင္ညြန္ ့နဲသန္းေရႊတို ့
ရဲ့ ၂၃ ႏွစ္အထုအေထာင္းခံခဲ့ရတဲ့ NLD နဲ ့ အသက္ရလာၿပီျဖစ္လာတဲ့ေအာင္ဆန္းစုၾကည္
ဟာဆက္တင္းခံမေနႏိုင္ေတာ့ဘဲတဘက္ကလူလဲျပလိုက္တာကိုအေၾကာင္းျပ၊ 
‘သူ ့ကိုေတာ့က်မယံုတယ္’ ဆိုၿပီး ၂၃ ႏွစ္ႏိုင္ငံေရးလမ္းစဥ္ကို ‘flip flop’ လုပ္လိုက္တာဘဲ။
ရန္ကုန္ပြဲစားေလာကေ၀ါဟာရနဲ ့ေျပာရယင္ေတာ့ “ပါးပါးကေလး” ပါ။ 
တဘက္မွာလူထုက NLD မပါဘဲလဲဆက္သြားေတာ့မွာကို ၂၀၀၈ ဆႏၵ ခံယူပြဲနဲ ့ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲေတြကေနတဆင့္သတိေပးေနၿပီေလ။ႏိုင္ငံတကာပြဲၾကည့္ 
ပရိႆတ္ေတြကလဲ ဒီႏွစ္ဘက္ပဋိပကၡဘယ္နည္းနဲ ့ၿပီးၿပီး - 
ၿပီးရင္ ၿပီးေရာ ဆိုပီး၀ိုင္းသာဓုေခၚလိုက္ၾကရတာပါ။ 

ခုအခါမွာ NLD ပါတီက ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ရလဒ္ကိုလက္ေတြ ့ႏိုင္ငံေရးလိုအပ္ခ်က္

အရေမ့ျပစ္လိုက္ၿပီးပါတီကိုမွတ္ပံုအသစ္ျပန္တင္ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုယ္
တိုင္ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲကို၀င္ဘို ့စိတ္အားထက္သန္ေနၿပီ။ ခင္ညြန္ ့ခ်ခဲ့တဲ့
လမ္းစဥ္ကိုသိန္းစိန္ကဆက္အေကာင္အထည္ေဖၚ - ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကလဲ ပါ၀င္ပူးေပါင္းျခင္းအားျဖင့္တရား၀င္ေအာင္ျပဳေပး (legitimize) ရာေရာက္ေနၿပီျဖစ္
တယ္။ တစ္ခ်ိန္က ‘ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ့ အသက္ကိုေတာင္အႏၱရယ္ျပဳတာပါဆိုတဲ့’ 
ဒီပဲယင္းလုပ္ၾကံမႈႀကီးဆိုတာကိုတကမၻာလံုးၾကားေအာင္အႀကီးအ က်ယ္ေအာ္ဟစ္ခဲ့ၾက
တာေတြကို NLD ကေမ့ပစ္လိုက္ၿပီျဖစ္တယ္။ ဒါဟာတကယ္မဟုတ္ဘဲလုပ္ၾကံ
စြပ္စြဲခဲ့တာ မို ့ဒီေလာက္ အလြယ္တကူအသံေတြတိပ္ကုန္တာလား။ ဦး၀င္းတင္ရင္ထဲဘယ္လိုရိွေနမလဲ၀င္ၾကည့္လိုက္ခ်င္ရဲ့။

ဘာဘဲျဖစ္ျဖစ္အတိုက္အခံနဲ ့အစိုးရသစ္ႏိုင္ငံေရးအရတေလွထည္းစီးၿပီးတစ္ခရီထည္း
သြားဘို ့ျပင္ေနတဲ့ယၡဳအခ်ိန္မွာဒီလမ္းျပေျမပံုႏိုင္ငံေရးလမ္းစဥ္ရဲ့ဗိသုကာျဖစ္ခဲ့တဲ့ခင္ညြန္ ့
ကိုခြင့္မလႊတ္ႏိုင္ရင္သူ ့ရဲ့ႏိုင္ငံေရးေနာက္ လိုက္ (အာဏာရိွ/အတိုက္အခံ) အားလံုးကိုလဲ ခြင့္လႊတ္ႏိိုင္စရာမျမင္ျဖစ္ေနလိမ့္မယ္။

လူ ့အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖါက္မႈေတြဟာျမန္မာျပည္မွာအာဏာရွင္စံနစ္ႀကီးစတင္
ကတည္းကစခဲ့တာျဖစ္တယ္။ခင္ညြန္ ့မတိုင္ခင္ကလဲျဖစ္၊ခင္ညြန္ ့လက္ထက္
မွာလဲျဖစ္၊ခင္ညြန္ ့မရိွေတာ့တဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာလဲဆက္ျဖစ္ေနတာဘဲ။ ထိပ္ဆံုးက ပုဂၢိဳလ္ကေတာ့ဘယ္သူဘဲျဖစ္ေနေနယႏၱယားသေဘာအရတာ၀န္ရိွမွာေပါ့။ 
(institutionally, structurally responsible)။ 
ခင္ညြန္ ့ဟာေဘာ္လရီွဗစ္ေခါင္းေဆာင္လီနင္လို ဇာဘုရင္မိသားစု တစ္ခုလံုးကိုပစ္သတ္ကြပ္မ်က္ျပစ္ဘို ့ကိုယ္တိုင္လက္မွတ္ထိုး အမိန္ ့ ခ်မွတ္တဲ့အထိရက္စက္တာမ်ိဳးေတြေတာ့မက်ဴးလြန္ ခဲ့ေလာက္ 
ဘူးလို ့ေတာ့ ေအာက္ေမ့ရတာပဲ။ 

ဒါေၾကာင့္ဗမာႏိုင္ငံေရးသမားတစ္ခ်ိဳ ့ကိုးကားတဲ့ေတာင္အာဖရိကနမူနာ 
အတိုင္းဆိုယင္ “အမွန္တရားမွတဆင့္ေၾကးေအးေရးေကာ္မတီေတြ” 
(Truth and Reconciliation Committee) ဖြဲ ့ၿပီးေျဖရွင္းႏိုင္တာပဲ။ 

ဒီလိုမျဖစ္ခ်င္ရင္လဲေနာင္သင့္ေတာ္တဲ့အခ်ိန္က်မွတကယ္လက္ေတြ ့ 
အျပစ္ရိွခဲ့သူေတြကိုတိတိက်က်ေဖၚထုတ္ၿပီး due process နဲ ့စစ္ေဆးစီရင္
လို ့ရတာပဲ။ အခုေျပာေနၾကသလိုယိုသမွ်ေခ်းပုဇြန္ဆိပ္ေခါင္းစုေပးတာမ်ိဳး
လုပ္ဖို ့က်ိဳးစားၾကယင္မဆိုင္တဲ့သူေတြကလက္မခံဘဲသူတို ့တတ္တဲ့နည္းနဲ ့
ဟန္ ့တားၾကလက္တုန္ ့ျပန္လာၾကလိမ့္မယ္။

ႏိုင္ငံေရးသံသရာတပါတ္ေက်ာ့လာႏိုင္တယ္။

၇ ႏွစ္ၾကာအက်ယ္ခ်ဳပ္နဲ ့ေနခဲ့ရတဲ့ခင္ညြန္ ့ဟာအခုအခ်ိန္မွာမာန္စြယ္က်ိဳးၿပီး
အရပ္သားေတြရဲ့ဘ၀ကိုစာနာလာပံုေပါက္ေနတယ္။ ဒါတကယ္မဟုတ္ ယင္ေတာ့ေတာ္ေတာ္ဟန္ေဆာင္ေကာင္းတယ္လို ့ဆိုရမယ္။ သူဟာတစ္ခ်ိန္က ေန၀င္းနဲ ့ေအာင္ႀကီးပဋိပကၡလိုႏိုင္ငံေရးကြဲလြဲမႈေၾကာင့္အရာက်
တာမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲသူမ်ားထက္ေတာ္ေနလို ့ေျခလွမ္းက်ဲသြားလို ့လုပ္ေဖၚကိုင္ဘက္ေတြက
သူတို ့ကိုခ်နင္းပီးေက်ာ္တက္သြားမွာစိုးလို ့ဆြဲခ်ခံရတာျဖစ္ တယ္။ အက်ဥ္းက်ခံ ၇ ႏွစ္ကသူ ့ကိုအရပ္သားစိတ္ထဲ့ေပးလိုက္ပီ (civilianized) ဆိုတာေသခ်ာ
ယင္သူ ့ကိုဒီအတိုင္းလႊတ္မထားဘဲသင့္ေတာ္သလိုျပန္အသံုးခ်တာက
တိုင္းျပည္အတြက္ေကာသူ ့အတြက္ပါေကာင္းလိမ့္မယ္။

တာ၀န္မဲ့ေပါက္ပန္းေစ်းေျပာေနေရးေနၾကတာေတြဟာအစိုးရသစ္နဲ ့
ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုပါအဖ်ားခတ္ ေနတယ္။ 
တင္းမာတဲ့ သေဘာထား ရိွေနသူေတြကိုပိုတင္းမာသြားေစလိ္မၼယ္။

ျမန္မာသံေတာ္ဆင့္